De adresboeken van Ratinckx nu online raadpleegbaar
De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience en het FelixArchief brengen de eerste reeks versneld online
Woensdag 1 april 2020 — De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscienc en het FelixArchief ontsluiten de adresboeken van Ratinckx online. Deze voorlopers van het telefoonboek werden tussen 1838 en 1967 gepubliceerd door de drukkerij Ratinckx. Omwille van de coronamaatregelen werd de eerste reeks (tot 1890) versneld online gebracht. Zo kunnen genealogen en historici deze bron voortaan van thuis uit raadplegen.
Henri Ratinckx werd geboren in 1795 in Antwerpen. In 1819 werd hij boekbinder en verkoper van tweedehandsboeken, en later stichtte hij ook een drukkerij. Met een lithografische pers drukte hij historische en toeristische prenten van Antwerpen, en daarnaast gaf hij vanaf 1831 het advertentieblad Affiches générales de la ville et de la province d’Anvers uit. De drukkerij van Ratinckx was gelegen op de Grote Markt. Op de foto die Edmond Fierlants er in 1863 van maakten zien we dat de gevel volgeplakt is met reclameposters – ongetwijfeld drukwerk dat Ratinckx zelf verzorgde, en dat nu grotendeels verdwenen is.
In 1838 startte Henri Ratinckx met de publicatie van een adresboek: Le double guide commercial, ou livre d'adresses de la ville d'Anvers. Het is een ‘dubbele gids’ omdat de naam van elke handelaar er twee keer in voorkomt: eerst in een alfabetische lijst, vervolgens gesorteerd naar beroepsgroep. Een klant die wist wie hij moest hebben, kon meteen de juiste naam vinden in de eerste lijst; wie op zoek was naar een advocaat, horlogemaker, scheepsmakelaar, boekbinder lintenverkoper, poelier, … kon in de tweede tabel terecht. De Double guide commercial was een groot succes. Na verloop van tijd werden ook de randgemeenten van Antwerpen opgenomen (Livre d'adresses de la ville et des faubourgs d'Anvers) en vanaf 1892 werd het adresboek tweetalig en stond het bekend als het Adresboek van de stad en de provincie Antwerpen. Henri Ratinckx was al in 1866 overleden, maar zijn drie zoons Jacques, Domien en Thomas en later kleinzoon Jacques junior zouden het bedrijf tot ver in de twintigste eeuw overeind houden. De laatste aflevering van het Adresboek verscheen in 1967. Het had toen al jarenlang te lijden onder de concurrentie met het telefoonboek van de Regie voor Telegraaf en Telefoon (RTT), dat al sinds 1929 werd uitgegeven.
“De Double guide commercial en het Adresboek zijn dankbare bronnen voor economische historici, maar ook tal van genealogen gebruiken ze om de geschiedenis van hun familie op te sporen. Helaas hebben de beschikbare exemplaren vaak ernstig te lijden gehad onder die veelvuldige raadpleging. Bovendien zijn de adresboeken gedrukt op papier van minderwaardige kwaliteit. Door de collecties van het FelixArchief en de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience samen te brengen, kunnen we een volledige reeks van de adresboeken van Ratinckx beschikbaar maken. Door deze adresboeken versneld te digitaliseren, zorgen we ervoor dat historische schatten uit ons verleden niet gesloten op het rek blijven staan, maar een tweede digitaal leven krijgen net nu wanneer dat zo belangrijk is”, verduidelijkt schepen voor cultuur Nabilla Ait Daoud.